MỘT SỐ SỰ KIỆN NGÀY 5 THÁNG 8

Việt Nam

* Tạ Uyển là người lãnh đạo chủ yếu cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ. Ông sinh ngày 5-8-1898 tại Côi Trì, Yên Mỹ, Yên Mô, Ninh Bình.

Ông đỗ khoá sinh năm 18 tuổi, làm thư ký đặc điền. Sớm giác ngộ cách mạng, ông tham gia Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí Hội từ năm 1927, hoạt động gây cơ sở cho hội ở Nam Định, Năm 1929 ông làm bí thư chi bộ Côi Trì trong Đông Dương cộng sản Đảng và sau đó bị bắt giam ở nhà lao Ninh Bình. Ông bị kết án 15 năm tù và đày biệt xứ ra Côn Đảo, đến cuối 1934 ông vượt ngục về hoạt động ở Hậu Giang, vùng Cầu Kè, Trà Ôn, Vĩnh Long với biệt danh Hai Lọ. Năm 1940, với tư cách là Bí thư Xứ uỷ Nam Kỳ, ông có mặt ở Sài Gòn chuẩn bị cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ. Gần đến ngày phát động khởi nghĩa, ông bị bắt. Giặc Pháp tra tấn ông dã man. Tháng 12-1940 ông bị giặc giết, khi đó ông mới 42 tuổi.

* Ngày 5/8/1930, Tạp chí Đỏ (tiền thân của Tạp chí Cộng sản) do đồng chí Nguyễn Ái Quốc sáng lập đã chính thức ra số đầu tiên.

Qua các thời kỳ với các tên gọi khác nhau: Tạp chí Đỏ (1930); Tạp chí Cộng sản (1931); Tạp chí Bôn-sơ-vích (1935); Tạp chí Cộng sản (1941 – 1943); Tạp chí Sinh hoạt nội bộ (1947); Tạp chí Cộng sản (1950); Tạp chí Học tập (1955 – 1976); Tạp chí Cộng sản (1977 đến nay), Tạp chí đã đóng góp tích cực vào việc nghiên cứu, vận dụng, bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đóng góp cho công tác tuyên truyền, giáo dục lý luận, chính trị - tư tưởng và sự lãnh đạo, chỉ đạo thực tiễn cách mạng của Đảng.

Ngày 5/8/2003, Tạp chí Cộng sản được Đảng và Nhà nước trao tặng phần thưởng cao quý: Huân chương Sao Vàng.

* Trong tháng 8 năm 1956, đồng chí Lê Duẩn lúc đó đang hoạt động ở Nam Bộ, đã viết "Đề cương cách mạng miền Nam". Tài liệu quan trọng này đã xác định rõ tính chất của xã hội miền Nam, đề ra con đường Cách mạng là con đường duy nhất đúng đắn của nhân dân ta ở miền Nam tiến tới giành chính quyền.

* Nhà văn nhà báo Phan Thao sinh năm 1915 tại huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Ông là con của nhà văn Phan Khôi.

Ông nhiệt tình yêu nước, tham gia Cách mạng từ lúc còn trẻ tuổi, tích cực đóng góp hai cuộc kháng chiến cứu nước. Ông viết báo, nghiên cứu văn hoá dân tộc. Ông là người đầu tiên dịch tác phẩm "Người mẹ" của Macxim Goocki ra tiếng Việt, được hầu hết bạn đọc tán thưởng. Ông mất ngày 5-8-1960 tại Hà Nội, thọ 45 tuổi.

* Năm 1964 đế quốc Mỹ liên tiếp bị thất bại trong cuộc "chiến tranh đặc biệt" ở miền Nam. Để gỡ thế bí, chúng âm mưu phát động cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân ra miền Bắc, hòng làm lung lay ý chí quyết tâm chiến đấu của nhân dân ta, ngăn chặn sự chi viện của miền Bắc đối với miền Nam.

Với âm mưu đó, đêm 4-7-1964 chính quyền Mỹ dựng lên câu chuyện "Sự kiện vịnh Bắc Bộ" vu cáo hải quân nhân dân Việt Nam tiến công khiêu khích tàu chiến Mỹ ở ngoài khơi thuộc hải phận quốc tế. Lấy cớ đó, ngày 5-8-1964 chúng cho máy bay ném bom 4 căn cứ hải quân ta thuộc vùng sông Gianh (Quảng Bình), Cửa Hội (Nghệ An), Lạch Trường (Thanh Hoá), Hòn Gai (Quảng Ninh).

Hải quân nhân dân ta phối hợp với quân và dân các địa phương đã giáng trả bọn cướp Mỹ, đánh thắng trận đầu rất vẻ vang, bắn rơi 8 máy bay, bắn bị thương ba chiếc khác và bắt sống một tên giặc lái. Trận đầu đánh thắng chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ đối với miền Bắc đã có ảnh hưởng rất to lớn.

Từ đó, ngày 5-8 trở thành ngày truyền thống của Hải quân nhân dân Việt Nam.

Thế giới

* Henric Aben người Na Uy, sinh ngày 5-8-1802. Từ năm 16 tuổi ông đã tự học và nghiền ngẫm các tác phẩm lớn. Ông đã phát hiện ra những thiếu sót trong lý luận của các bậc tiền bối và dành thời gian để chính xác hoá những phần thiếu chặt chẽ. Chính theo phương hướng đó mà ông đã chứng minh thành công "Định lý nhị thức tổng quát".

Năm 23 tuổi, Aben gửi đến Viện Hàn lâm khoa học Pháp một luận văn về "tính chất tổng quát của một lớp rất rộng các hàm siêu việt". Đây là một công trình nghiên cứu to lớn về giải thích toán học và được đánh giá là đã nêu lên đề tài cho các thế hệ đến 500 năm sau. Năm 1830 đề tài của ông đưa ra mới được chấp nhận và Viện Hàn lâm khoa học Pháp đã tặng ông giải toán học lớn, với ý định đền bù xứng đáng công lao của Aben đối với toán học.